ΝΕΑ ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΤΗΝ «ΑΡΚΟΥΔΑ»

ΕΠΙΖΗΤΟΥΝ ΟΙ ΑΜΕΡΙΚΑΝΟΙ;

Του Δρα Άριστου Αριστοτέλους

Βουλευτή Λεμεσού

AΚΕΛ – Αριστερά – Νέες Δυνάμεις

Η ψυχροπολεμική τροπή που πήραν οι σχέσεις ΗΠΑ – Ρωσίας τα τελευταία χρόνια, κυρίως ένεκα αμερικανικής υπαιτιότητας και αμοιβαίας καχυποψίας για τις στρατιωτικές δραστηριότητες εκάστης των πλευρών, δημιούργησε επιπλέον προβλήματα σε μια σειρά θεμάτων πολιτικής ασφάλειας για τους Αμερικανούς. Τώρα άρχισε να γίνεται λόγος ότι τα αμερικανικά συμφέροντα πιθανόν να εξυπηρετούνταν καλύτερα σε συνεργασία παρά σε αντιπαράθεση με τη Ρωσία και ότι ο χρόνος σήμερα είναι κατάλληλος για να διαμορφωθεί νέα σχέση μεταξύ τους. Το ερώτημα βέβαια δεν είναι απλώς με ποιες ρυθμίσεις αυτό θα επιτευχθεί, όπως συζητείται στο ΝΑΤΟ, αλλά πώς η ίδια η Μόσχα αντιλαμβάνεται τη σχέση αυτή και πώς η Αμερική θα συμπεριφερθεί.

Εξάλλου η ένταση των τελευταίων χρόνων μεταξύ ΗΠΑ - Ρωσίας ήταν μάλλον προϊόν μιας αμερικανικής ηγεμονικής συμπεριφοράς που η Μόσχα εκλάμβανε ως πρόκληση για την ασφάλεια της. Η επίμονη αμερικανική προσπάθεια διεύρυνσης του ΝΑΤΟ μέχρι τον περίγυρο της χώρας, αγνοώντας τις ευαισθησίες και αντιδράσεις του Κρεμλίνου, η προσπάθεια δημιουργίας αντιπυραυλικής ασπίδας στην Ευρώπη, η προώθηση της ανεξαρτητοποίησης του Κόσσοβου, η καταστρατήγηση της Συμφωνίας για τα Συμβατικά Όπλα από πρώην Σοσιαλιστικές Δημοκρατίες με ανοχή των ΗΠΑ, ήταν μόνο μερικά από τα στοιχεία που διαμόρφωσαν τη ρωσική αντίληψη για τις προθέσεις των Αμερικανών.

Από την άλλη, μια πλειάδα συναφών ζητημάτων απασχολούν την Ουάσιγκτον. Η εξάρτηση από τη Ρωσία όσον αφορά διευκολύνσεις και ενισχύσεις των αμερικανικών στρατευμάτων στο Αφγανιστάν είναι ιδιαίτερα σημαντική, όπως και η συνεργασία της στο θέμα του πυρηνικού προγράμματος του Ιράν. Επίσης η Μόσχα έχει τη δυνατότητα να διχάζει τους συμμάχους συνάπτοντας ξεχωριστές σχέσεις με νατοϊκούς εταίρους των ΗΠΑ στην Ευρώπη ένεκα κυρίως της ενεργειακής εξάρτησης τους από αυτή. Πέραν τούτου η ρωσική στρατιωτική επιχείρηση στη Γεωργία και η στάση της στο θέμα της Ουκρανίας και της ένταξης τους στο ΝΑΤΟ έχει υπογραμμίσει την αποφασιστικότητα της Μόσχας να διατηρήσει και ενισχύσει την επιρροή της στην περιοχή του Καυκάσου και αλλού. Ταυτόχρονα έχει δημιουργήσει αμφισβητήσεις για την αξιοπιστία των αμερικανικών εγγυήσεων προς τους νέους - πρώην σοσιαλιστές - συμμάχους.

Βέβαια υπάρχουν ζωτικά θέματα διεθνούς ασφαλείας όπου τα συμφέροντα τους συγκλίνουν και η συνεργασία ΗΠΑ - Ρωσίας αποτελεί ουσιώδη προϋπόθεση για την προώθησή των. Ως τέτοια είναι η μείωση του πυρηνικού οπλοστασίου, και η πρόσφατη συμφωνία START είναι μέρος αυτού του σκεπτικού. Είναι ο έλεγχος των εξοπλισμών, η μη διάδοση των πυρηνικών όπλων μαζικής εξόντωσης, καθώς και η καταπολέμηση της διεθνούς τρομοκρατίας για τα οποία η Μόσχα έχει σαφείς τοποθετήσεις.

Υπό το πρίσμα των ανωτέρω, στις ΗΠΑ υπάρχει η πεποίθηση ότι τώρα είναι η κατάλληλη ώρα για βελτίωση και ρύθμιση των σχέσεων με τη Ρωσία. Ο λόγος είναι γιατί αυτή την περίοδο βρίσκεται υπό εξέλιξη και συζητείται έντονα ο ρόλος και η ύπαρξη του ΝΑΤΟ, που μετά το Ψυχρό Πόλεμο έχασε το νόημα και το σκοπό του. Οι ΗΠΑ και οι νατοϊκοί εταίροι προσπαθούν να επαναπροσδιορίσουν την όλη στρατηγική τους αντίληψη, όπως και το περιβόητο Άρθρο 5 περί συλλογικής άμυνας το οποίο η κάθε χώρα μέλος της Συμμαχίας εκλαμβάνει διαφορετικά. Προσπαθούν να επαναξιολογήσουν τις απειλές και να ανασυγκροτήσουν τις σχέσεις με την Ευρωπαϊκή Ένωση, τον ΟΑΣΕ, την Κίνα και την Ασία. Μέσα στα πλαίσια αυτά η Ρωσία θεωρείται ένα από τα σημαντικότερα μέρη του οικοδομήματος ασφάλειας στην Ευρώπη και αλλού και ουδόλως μπορεί να αγνοηθεί στη νέα αρχιτεκτονική.

Όμως και στο παρελθόν, συγκεκριμένα από το 2002, οι σχέσεις της Μόσχας με το ΝΑΤΟ και τις ΗΠΑ είχαν πάρει ιδρυματικό σχήμα μέσω του Συμβουλίου ΝΑΤΟ – Ρωσίας, που υφίσταται μέχρι σήμερα, αλλά οι μεταξύ τους εχθρότητες το κατέστησαν άνευ περιεχομένου και ανενεργές. Συνεπώς μπορεί ΗΠΑ και ΝΑΤΟ να επιζητούν μια νέα σχέση συνεργασίας με τη «ρωσική αρκούδα», όμως αυτό εξυπακούει την κατανόηση και ικανοποίηση των αναγκών ασφαλείας της χώρας και διάλυση των καχυποψιών που έχει δημιουργηθεί στις σχέσεις μεταξύ των δύο πλευρών. Γι’ αυτό και το κρίσιμο ερώτημα είναι, πόσο τους εμπιστεύεται πια η Μόσχα δεδομένων των μέχρι σήμερα εμπειριών στον μεταξύ τους ανταγωνισμό αλλά και των δικών της γεωπολιτικών στόχων; Επίσης θα επιδείξουν οι ΗΠΑ αυτοσυγκράτηση στην προσπάθεια διατήρησης της φθίνουσας ηγεμονίας τους στην Ευρώπη αλλά και στην Ασία όπου Κίνα και Ινδία αναδεικνύονται ισχυροί παίχτες στον περιφερειακό και διεθνή οικονομικό και πολιτικό στίβο; Οι απαντήσεις είναι αμφίβολες.

9.4.2010