Λιβύη – κρίση, εμφύλιος

και προκλήσεις

Του Άριστου Αριστοτέλους

Καθώς τα γεγονότα εξελίσσονται στη Λιβύη και ανεξάρτητα αν ο Μοαμάρ Καντάφι παραιτηθεί – που δήλωσε ότι δεν υπάρχει τέτοια πιθανότητα – ή αν θα παραμείνει επιδιώκοντας δια πυρός και σιδήρου να επιβληθεί, τα πράγματα έχουν ήδη ξεφύγει σε μεγάλο βαθμό από τον έλεγχο. Με τις συνεχιζόμενες εξεγέρσεις και τις συγκρούσεις σε διάφορες περιοχές, η αστάθεια στη χώρα φαίνεται να κυριαρχεί και επί θύραις είναι πια το ενδεχόμενο εμφυλίου πολέμου με πολλαπλές επιπτώσεις και προκλήσεις.

Η κατάσταση στη Λιβύη είναι όντως ρευστή και σε αντίθεση με την Αίγυπτο δεν υπάρχει συγκροτημένη και συνεκτική, και γενικά αποδεκτή δύναμη όπως ο στρατός, για να ενεργήσει ως καταλύτης και να ελέγξει τις εξελίξεις, κάτι που έκαμαν για παράδειγμα οι Αιγυπτιακές Ένοπλες Δυνάμεις. Εξάλλου, ο στρατός στη Λιβύη δεν χαίρει της ίδιας εκτίμησης από το λαό όπως ο Αιγυπτιακός, γιατί στα μάτια αρκετών πολιτών είχε ταυτιστεί με ένα προσωποπαγές καθεστώς που έχει επιβληθεί εδώ και τέσσερεις δεκαετίες.

Ο Καντάφι βασικά αντλούσε τη δύναμη του από τον έλεγχο των ενόπλων δυνάμεων και την υποστήριξη που απολάμβανε από τις διάφορες φυλές της χώρας διατηρώντας έτσι το καθεστώς του. Όμως με το ανατολικό μέρος της Λιβύης να μην ελέγχεται στρατιωτικά από την Τρίπολη, η οποία βρίσκεται στα δυτικά , με ενδείξεις ότι υπάρχει ρήξη στις τάξεις του στρατού και με τις διάφορες φυλές να στρέφονται εναντίον του Λίβυου ηγέτη, η χώρα αντιμετωπίζει τη βαθύτερη εσωτερική κρίση των τελευταίων δεκαετιών. Πραξικόπημα από ομάδα στρατιωτικών δεν μπορεί να αποκλεισθεί. Όμως η κατάσταση όπως διαμορφώνεται φαίνεται να οδηγεί σε πιθανή αναμέτρηση των στρατιωτικών δυνάμεων στο δυτικό και των αντίστοιχων δυνάμεων στο ανατολικό μέρος της χώρας. Οδηγεί σε πιθανή δημιουργία τοπικών πεδίων μάχης μεταξύ αντιφρονούντων σε διάφορες περιοχές και ακόμη ίσως σε ενδοφυλετικές συγκρούσεις και εκκαθαρίσεις. Υπό τις συνθήκες, σε αντίθεση με την Αίγυπτο και την Τυνησία, με τυχόν ανατροπή του Καντάφι υπάρχει έντονο και το ενδεχόμενο αλλαγής του υφιστάμενου καθεστώτος.

Από τις εξελίξεις στη Λιβύη ασφαλώς επηρεάζονται και άλλοι ενδιαφερόμενοι δρώντες στην περιοχή. Η χώρα καλύπτει μέρος των ενεργειακών αναγκών της Ευρώπης, η δε Ιταλία εισάγει από αυτή το 29% της ενέργεια της , η Γαλλία το 14%, η Γερμανία το 11% και η Ισπανία το 10 %. Οποιεσδήποτε ευρείας κλίμακας συγκρούσεις στο εσωτερικό θα προκαλέσουν προβλήματα προμήθειας των χωρών αυτών. Τουρκικές εταιρείες που έχουν αναλάβει το μεγαλύτερο μέρος των οικοδομικών και άλλων έργων που πραγματοποιούνται στη Λιβύη ενδεχόμενα θα επηρεαστούν όπως και κάποια έργα που εκτελούνται από Κυπρίους. Πέραν τούτου, ο κίνδυνος προσφυγικών ρευμάτων και αιτητών ασύλου ενδεχόμενα να αυξηθεί, με την Ιταλία και άλλες γειτονικές χώρες, περιλαμβανομένης της Μάλτας και της Ελλάδας να επηρεάζονται άμεσα. Επίσης, η οποιαδήποτε εξέλιξη ή και καθεστωτική αλλαγή αν επέλθει ενδεχόμενα να έχει επιδράσεις στην εξωτερική πολιτική της Λιβύης, ενώ η όλη κατάσταση όπως έχει διαμορφωθεί αποτελεί ακόμη μια πρόκληση για την αποτελεσματικότητα της Μεσογειακής Πολιτικής και της Πολιτικής Γειτονίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης και τις αρχές της δημοκρατίας που τη διέπουν. Υπό το πρίσμα των δεδομένων αυτών, η κυπριακή διπλωματία σωστά παρακολουθεί και μελετά τις εξελίξεις για να είναι σε θέση μαζί με τους εταίρους της στην Ένωση να αντιμετωπίσουν από κοινού τις προκλήσεις από τη κρίση στη Λιβύη.