Ομιλία του Βουλευτή του ΑΚΕΛ- Αριστερά – Νέες Δυνάμεις,Δρα Άριστου Αριστοτέλους
κατά την συνεδρία της ολομέλειας της Βουλής στις 9 Ιουλίου 2009 με θέμα:
Tο φαινόμενο της φυγοστρατίας
και οι επιπτώσεις
στην Εθνική Φρουρά
και στην κυπριακή κοινωνία
και οι επιπτώσεις
στην Εθνική Φρουρά
και στην κυπριακή κοινωνία
Κύριε Πρόεδρε, Κυρίες και Κύριοι Συνάδελφοι,
Δεδομένου ότι δεν υπάρχει σχετική νομολογία, η φυγοστρατία θα μπορούσε υπό εννοιολογική άποψη να θεωρηθεί ως η αποφυγή εκτέλεσης υποχρεωτικής στρατιωτικής υπηρεσίας προς την πατρίδα. Πρόκειται για ένα διεθνές φαινόμενο που στην Κύπρο εμφανίστηκε από της δημιουργίας της Εθνικής Φρουράς το 1964 αλλά η πεποίθηση για έξαρση της τα τελευταία χρόνια, καθώς και οι πιθανές επιπτώσεις της στην άμυνα και την κοινωνία προκαλούν ανησυχία και καλούν για λήψη μέτρων και συλλογική εργασία.
Το πρόβλημα δεν εντοπίζεται στους αντιρρησίες συνειδήσεως ή στο φόβο του πολέμου. Εντοπίζεται σε μια άλλη κατηγορία φυγόστρατων που πιστεύεται ότι αναπτύχθηκε κατά την τελευταία δεκαετία στην Κύπρο. Είναι εκείνοι που προσποιούμενοι τους ασθενείς – κυρίως ψυχασθενείς – εξαπατούν τις αρχές για να εξασφαλίσουν μέσα από καθ’ όλα νόμιμες διαδικασίες αναστολή της στρατιωτικής τους υπηρεσίας. Σ’ αυτή βασικά την κατηγορία εστιάζεται και η όλη συζήτηση για τη φυγοστρατία στην Κύπρο. Δεν είναι όμως εύκολο να εντοπισθεί γιατί φορώντας το μανδύα του ψυχασθενή τα άτομα αυτά περιλαμβάνονται μαζί με τους υπόλοιπους στο σύνολο εκείνων που θεωρούνται ανίκανοι για στράτευση, για λόγους ψυχικής υγείας και που το 2008 ανήλθαν στους 995 (ο πραγματικός αριθμός είναι γύρω στα 500 άτομα γιατί πολλοί που παρουσιάστηκαν δύο φορές και πήραν αναστολή υπολογίστηκαν διπλά από το ΓΕΕΦ.
Με αυτές τις δυσκολίες, πώς μπορεί να εξακριβωθεί το μέγεθος του προβλήματος, τον αριθμό των υπό συγκάλυψη φυγόστρατων; Ένας έμμεσος τρόπος εξαγωγής συμπερασμάτων θα ήταν μέσα από τις Ετήσιες Εκθέσεις του Υπουργείου Παιδείας για τις Ψυχιατρικές Υπηρεσίες. Τα στοιχεία δείχνουν ότι το ποσοστό όπως και οι αριθμοί των αγοριών με ψυχολογικά προβλήματα κατά την τελευταία δεκαετία είναι σχετικά σταθερά. Λογικά θα ανέμενε κανείς ότι περίπου το ίδιο νήμα συμπεριφοράς θα παρουσίαζαν τα στοιχεία και στην Ε.Φ. Αντίθετα την ίδια περίοδο παρουσιάζονται σημαντικές αυξήσεις στην καταγραφή ατόμων ως ψυχασθενείς, σε αριθμούς έκδηλα δυσανάλογους με τα στοιχεία του Υπουργείου Παιδείας. Ταυτόχρονα ολοένα και πυκνώνουν οι πληροφορίες για στρατευσίμους ή και γονείς, που καυχιόνται ότι με το πρόσχημα του ψυχασθενή πήραν αναστολή.
Παράλληλα ορισμένα γεγονότα ενδεχόμενα να συνέβαλαν στην έξαρση του φαινόμενου, όπως: Η αλλαγή στη συμπεριφορά, στα πρότυπα και στις αντιλήψεις των νέων. Η κατάργηση απαγορευτικών στοιχείων για άτομα που έπαιρναν αναστολή για ψυχολογικά προβλήματα, όπως η απόκτηση άδειας κυνηγίου, ή οδήγησης κ.λπ. Το γεγονός ότι για ορισμένους έπαψε πια να είναι ντροπή ή στίγμα ο χαρακτηρισμός τους ως ψυχασθενείς φτάνει να εξασφαλίσουν αναστολή.
Αξιοσημείωτα είναι βέβαια και τα εξής: Το 30% περίπου των ατόμων με ψυχολογικά προβλήματα απαλλάσσονται των στρατιωτικών τους καθηκόντων με την κατάταξή τους στα ΚΕΝ. Το υπόλοιπο 70% παίρνει αναστολή για ψυχολογικούς λόγους κατά τη διάρκεια της θητείας του με κύρια αιτία την αναπροσαρμοστικότητα. Επίσης σύμφωνα με σχετική έρευνα ένα μεγάλο ποσοστό κληρωτών κατά τη διάρκεια της θητείας τους έκαναν σκέψη να ζητήσουν αναστολή, αποδίδοντας τους λόγους στην έλλειψη ελευθερίας, την καταπίεση από ανωτέρους, τη μεγάλη διάρκειας θητείας, τις λίγες άδειες κ.λπ..
Το πρόβλημα σαφώς είναι περίπλοκο και η επίλυσή του δύσκολη. Ως κόμμα χαιρετίσαμε τις προσπάθειες της κυβέρνησης το 2007 να φέρει νομοσχέδιο για την αντιμετώπιση του. Υποδείξαμε ταυτόχρονα στις συζητήσεις ότι είναι ένα θέμα πολύπλευρο και χρειάζεται περαιτέρω μελέτη και λήψη όχι μόνο νομοθετικών αλλά και άλλων μέτρων προς διάφορες κατευθύνσεις. Ειδάλλως θα υπήρχαν κενά, τα οποία βρίσκονται μπροστά μας σήμερα συσσωρευμένα και η κυβέρνηση Χριστόφια καλείται να τα αντιμετωπίσει. Ήδη το Υπουργείο Άμυνας έχει προβεί στη λήψη σειράς διορθωτικών μέτρων και ταυτόχρονα διέταξε την εκπόνηση ειδικής μελέτης για μια ολοκληρωμένη προσέγγιση στο όλο πρόβλημα εξετάζοντας το από στρατιωτική, κοινωνική και ανθρωπιστική πτυχή και επεξεργαζόμενο λύσεις και νομοθετικές ρυθμίσεις.
Φυσικά το κεντρικό δίλλημα στην όλη προσπάθεια είναι: Πώς αποτρέπεις το φαινόμενο χωρίς να βλάπτεις ή να αδικείς αυτούς που πραγματικά έχουν πρόβλημα. Ταυτόχρονα, πώς ανταμείβεις εκείνους που με συνέπεια και αφοσίωση υπηρετούν την πατρίδα τους. Μέσα από το περίγραμμα αυτό θα μπορούσαν να ληφθούν μια σειρά μέτρων και συνδυασμένων ενεργειών με την εμπλοκή όχι μόνο πολιτικών, στρατιωτικών, γονιών, αλλά και των ιδίων των νέων και άλλων κοινωνικών ομάδων.
Ορισμένες εισηγήσεις για τέτοια μέτρα θα μπορούσε για παράδειγμα να ήταν:
· Εκτός από τα άτομα που εμφανώς για ψυχολογικούς λόγους πρέπει να πάρουν αναστολή, οι υπόλοιποι που επικαλούνται ψυχολογικά προβλήματα να υπηρετούν εναλλακτική υπηρεσία εντός στρατοπέδου σε ώρες εργασίας.
· Η ενασχόληση των ατόμων αυτών θα καθοριστεί με τη συνεργασία των ψυχιάτρων ή ψυχολόγων και να περιλαμβάνει και προγράμματα αποθεραπείας.
· Ταυτόχρονα για όσους παίρνουν αναστολή για ψυχολογικούς λόγους να εξευρεθεί τρόπος προώθησης και εφαρμογής μέτρων, κλπ.
· Παράλληλα εκείνοι που με συνέπεια υπηρετούν την πατρίδα τους να ανταμείβονται παίρνοντας κάποια μόρια όταν αιτούνται εργασία στο Δημόσιο ή άλλη ανταμοιβή.
· Συστηματική προσπάθεια για να αποκατασταθεί το αίσθημα της ντροπής και το στίγμα ότι η φυγοστρατία ενεργεί σε βάρος της πατρίδας, της άμυνας του τόπου και της κοινωνίας.
· Εμπέδωση του αισθήματος προσφοράς στην πατρίδα και σχετική ενθάρρυνση των νέων από την ίδια την οικογένεια και το σχολείο.
· Διεξοδική εξέταση των στρατευσίμων από τις αρμόδιες υγειονομικές υπηρεσίες και εφοδιασμό των υπηρεσιών αυτών με το απαραίτητο υλικό.
· Καθιέρωση επιθεωρητών ελέγχου αν τηρούνται οι προϋποθέσεις της αναστολής.
· Εμπέδωση ανάμεσα στα στελέχη και τους αξιωματικούς της σημασίας της κατανόησης, συμπαράστασης, επικοινωνίας και υποκίνησης των στρατιωτών και την καθιέρωση σειράς σεμιναρίων ψυχολογίας και κοινωνιολογίας.
· Αναδιοργάνωση της Εθνικής Φρουράς και μείωση της θητείας.
Τελειώνω τονίζοντας ότι πρόκειται για ένα πολύ σοβαρό και λεπτό ζήτημα με πολλές και διάφορες προεκτάσεις και έχομε την πεποίθηση ότι η σημερινή κυβέρνηση, που το βρήκε συσσωρεμένο απέναντι της, θα δώσει, σε συνεργασία με όλες τις άλλες πολιτικές δυνάμεις και κοινωνικούς φορείς, τις καλύτερες δυνατές λύσεις και απαντήσεις.
Δεδομένου ότι δεν υπάρχει σχετική νομολογία, η φυγοστρατία θα μπορούσε υπό εννοιολογική άποψη να θεωρηθεί ως η αποφυγή εκτέλεσης υποχρεωτικής στρατιωτικής υπηρεσίας προς την πατρίδα. Πρόκειται για ένα διεθνές φαινόμενο που στην Κύπρο εμφανίστηκε από της δημιουργίας της Εθνικής Φρουράς το 1964 αλλά η πεποίθηση για έξαρση της τα τελευταία χρόνια, καθώς και οι πιθανές επιπτώσεις της στην άμυνα και την κοινωνία προκαλούν ανησυχία και καλούν για λήψη μέτρων και συλλογική εργασία.
Το πρόβλημα δεν εντοπίζεται στους αντιρρησίες συνειδήσεως ή στο φόβο του πολέμου. Εντοπίζεται σε μια άλλη κατηγορία φυγόστρατων που πιστεύεται ότι αναπτύχθηκε κατά την τελευταία δεκαετία στην Κύπρο. Είναι εκείνοι που προσποιούμενοι τους ασθενείς – κυρίως ψυχασθενείς – εξαπατούν τις αρχές για να εξασφαλίσουν μέσα από καθ’ όλα νόμιμες διαδικασίες αναστολή της στρατιωτικής τους υπηρεσίας. Σ’ αυτή βασικά την κατηγορία εστιάζεται και η όλη συζήτηση για τη φυγοστρατία στην Κύπρο. Δεν είναι όμως εύκολο να εντοπισθεί γιατί φορώντας το μανδύα του ψυχασθενή τα άτομα αυτά περιλαμβάνονται μαζί με τους υπόλοιπους στο σύνολο εκείνων που θεωρούνται ανίκανοι για στράτευση, για λόγους ψυχικής υγείας και που το 2008 ανήλθαν στους 995 (ο πραγματικός αριθμός είναι γύρω στα 500 άτομα γιατί πολλοί που παρουσιάστηκαν δύο φορές και πήραν αναστολή υπολογίστηκαν διπλά από το ΓΕΕΦ.
Με αυτές τις δυσκολίες, πώς μπορεί να εξακριβωθεί το μέγεθος του προβλήματος, τον αριθμό των υπό συγκάλυψη φυγόστρατων; Ένας έμμεσος τρόπος εξαγωγής συμπερασμάτων θα ήταν μέσα από τις Ετήσιες Εκθέσεις του Υπουργείου Παιδείας για τις Ψυχιατρικές Υπηρεσίες. Τα στοιχεία δείχνουν ότι το ποσοστό όπως και οι αριθμοί των αγοριών με ψυχολογικά προβλήματα κατά την τελευταία δεκαετία είναι σχετικά σταθερά. Λογικά θα ανέμενε κανείς ότι περίπου το ίδιο νήμα συμπεριφοράς θα παρουσίαζαν τα στοιχεία και στην Ε.Φ. Αντίθετα την ίδια περίοδο παρουσιάζονται σημαντικές αυξήσεις στην καταγραφή ατόμων ως ψυχασθενείς, σε αριθμούς έκδηλα δυσανάλογους με τα στοιχεία του Υπουργείου Παιδείας. Ταυτόχρονα ολοένα και πυκνώνουν οι πληροφορίες για στρατευσίμους ή και γονείς, που καυχιόνται ότι με το πρόσχημα του ψυχασθενή πήραν αναστολή.
Παράλληλα ορισμένα γεγονότα ενδεχόμενα να συνέβαλαν στην έξαρση του φαινόμενου, όπως: Η αλλαγή στη συμπεριφορά, στα πρότυπα και στις αντιλήψεις των νέων. Η κατάργηση απαγορευτικών στοιχείων για άτομα που έπαιρναν αναστολή για ψυχολογικά προβλήματα, όπως η απόκτηση άδειας κυνηγίου, ή οδήγησης κ.λπ. Το γεγονός ότι για ορισμένους έπαψε πια να είναι ντροπή ή στίγμα ο χαρακτηρισμός τους ως ψυχασθενείς φτάνει να εξασφαλίσουν αναστολή.
Αξιοσημείωτα είναι βέβαια και τα εξής: Το 30% περίπου των ατόμων με ψυχολογικά προβλήματα απαλλάσσονται των στρατιωτικών τους καθηκόντων με την κατάταξή τους στα ΚΕΝ. Το υπόλοιπο 70% παίρνει αναστολή για ψυχολογικούς λόγους κατά τη διάρκεια της θητείας του με κύρια αιτία την αναπροσαρμοστικότητα. Επίσης σύμφωνα με σχετική έρευνα ένα μεγάλο ποσοστό κληρωτών κατά τη διάρκεια της θητείας τους έκαναν σκέψη να ζητήσουν αναστολή, αποδίδοντας τους λόγους στην έλλειψη ελευθερίας, την καταπίεση από ανωτέρους, τη μεγάλη διάρκειας θητείας, τις λίγες άδειες κ.λπ..
Το πρόβλημα σαφώς είναι περίπλοκο και η επίλυσή του δύσκολη. Ως κόμμα χαιρετίσαμε τις προσπάθειες της κυβέρνησης το 2007 να φέρει νομοσχέδιο για την αντιμετώπιση του. Υποδείξαμε ταυτόχρονα στις συζητήσεις ότι είναι ένα θέμα πολύπλευρο και χρειάζεται περαιτέρω μελέτη και λήψη όχι μόνο νομοθετικών αλλά και άλλων μέτρων προς διάφορες κατευθύνσεις. Ειδάλλως θα υπήρχαν κενά, τα οποία βρίσκονται μπροστά μας σήμερα συσσωρευμένα και η κυβέρνηση Χριστόφια καλείται να τα αντιμετωπίσει. Ήδη το Υπουργείο Άμυνας έχει προβεί στη λήψη σειράς διορθωτικών μέτρων και ταυτόχρονα διέταξε την εκπόνηση ειδικής μελέτης για μια ολοκληρωμένη προσέγγιση στο όλο πρόβλημα εξετάζοντας το από στρατιωτική, κοινωνική και ανθρωπιστική πτυχή και επεξεργαζόμενο λύσεις και νομοθετικές ρυθμίσεις.
Φυσικά το κεντρικό δίλλημα στην όλη προσπάθεια είναι: Πώς αποτρέπεις το φαινόμενο χωρίς να βλάπτεις ή να αδικείς αυτούς που πραγματικά έχουν πρόβλημα. Ταυτόχρονα, πώς ανταμείβεις εκείνους που με συνέπεια και αφοσίωση υπηρετούν την πατρίδα τους. Μέσα από το περίγραμμα αυτό θα μπορούσαν να ληφθούν μια σειρά μέτρων και συνδυασμένων ενεργειών με την εμπλοκή όχι μόνο πολιτικών, στρατιωτικών, γονιών, αλλά και των ιδίων των νέων και άλλων κοινωνικών ομάδων.
Ορισμένες εισηγήσεις για τέτοια μέτρα θα μπορούσε για παράδειγμα να ήταν:
· Εκτός από τα άτομα που εμφανώς για ψυχολογικούς λόγους πρέπει να πάρουν αναστολή, οι υπόλοιποι που επικαλούνται ψυχολογικά προβλήματα να υπηρετούν εναλλακτική υπηρεσία εντός στρατοπέδου σε ώρες εργασίας.
· Η ενασχόληση των ατόμων αυτών θα καθοριστεί με τη συνεργασία των ψυχιάτρων ή ψυχολόγων και να περιλαμβάνει και προγράμματα αποθεραπείας.
· Ταυτόχρονα για όσους παίρνουν αναστολή για ψυχολογικούς λόγους να εξευρεθεί τρόπος προώθησης και εφαρμογής μέτρων, κλπ.
· Παράλληλα εκείνοι που με συνέπεια υπηρετούν την πατρίδα τους να ανταμείβονται παίρνοντας κάποια μόρια όταν αιτούνται εργασία στο Δημόσιο ή άλλη ανταμοιβή.
· Συστηματική προσπάθεια για να αποκατασταθεί το αίσθημα της ντροπής και το στίγμα ότι η φυγοστρατία ενεργεί σε βάρος της πατρίδας, της άμυνας του τόπου και της κοινωνίας.
· Εμπέδωση του αισθήματος προσφοράς στην πατρίδα και σχετική ενθάρρυνση των νέων από την ίδια την οικογένεια και το σχολείο.
· Διεξοδική εξέταση των στρατευσίμων από τις αρμόδιες υγειονομικές υπηρεσίες και εφοδιασμό των υπηρεσιών αυτών με το απαραίτητο υλικό.
· Καθιέρωση επιθεωρητών ελέγχου αν τηρούνται οι προϋποθέσεις της αναστολής.
· Εμπέδωση ανάμεσα στα στελέχη και τους αξιωματικούς της σημασίας της κατανόησης, συμπαράστασης, επικοινωνίας και υποκίνησης των στρατιωτών και την καθιέρωση σειράς σεμιναρίων ψυχολογίας και κοινωνιολογίας.
· Αναδιοργάνωση της Εθνικής Φρουράς και μείωση της θητείας.
Τελειώνω τονίζοντας ότι πρόκειται για ένα πολύ σοβαρό και λεπτό ζήτημα με πολλές και διάφορες προεκτάσεις και έχομε την πεποίθηση ότι η σημερινή κυβέρνηση, που το βρήκε συσσωρεμένο απέναντι της, θα δώσει, σε συνεργασία με όλες τις άλλες πολιτικές δυνάμεις και κοινωνικούς φορείς, τις καλύτερες δυνατές λύσεις και απαντήσεις.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου